* ပူတာအို (ခႏၱီးလံု) ေဒသအား ျဗိတိသွ်တို႕သိမ္းသြင္းခဲ့ပံု *

                                                             

   ၁၈၉၅-ခုတြင္ ျဗိတိသွ်အရာရိွအခ်ဳိ႕ ခႏၱီးလံုေဒသသို႕ ခရီးလည္႕လည္ ေရာက္ရိွခဲ့သည္။ သို႕ရာတြင္ ယင္းေဒသမွာ ၄င္းတို႕၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္ မက်ေရာက္ခဲ့ေပ။ ေဒသခံ ခႏၱီးေစာ္ဘြားမ်ားကို ဆက္လက္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ျပဳထားခဲ့ေလသည္။ ၁၉၀၆-ခုတြင္ တရုပ္အရာရိွတစ္ဦး ယင္းေဒသသို႕ေရာက္ ရိွလာခဲ့ျပီး ယင္းနယ္ကို ယူနန္နယ္တြင္းသို႕ သြတ္သြင္းရန္ တရုပ္အစိုးရကို တင္ျပခဲ့ဘူးသည္။

            ၁၉၁၁-ခုႏွစ္တြင္ မစၥတာဘားနတ္ (Mr. J T O Barnard) ဦးေဆာင္သည္႕ ျဗိတိသွ်စစ္ေၾကာင္း တခုသည့္ ခႏၱီးလံုေဒသသို႕ ေရာက္ရိွလာခဲ့သည္။ ၁၉၁၂-ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယအၾကိမ္အျဖစ္ ထိုစစ္ေၾကာင္းသည္ ခႏၱီးလံုမွ ေမချမစ္ဖ်ားအထိ ခ်ီတက္ခ့ဲသည္။ ၁၉၁၃-ခုႏွစ္တြင္ တတိယအၾကိမ္ စစ္ဆင္ေရးတပ္ဖဲြ႕မ်ား ေမချမစ္ဖ်ားႏွင့္ ေမလိချမစ္ဖ်ား ေဒသမ်ားအေရာက္ ခ်ီတက္ၾကျပန္သည္။ ထိုအခ်ိန္က မစၥတာဘားနတ္၏ အစီရင္ခံစာအရ ခႏၱီးရွမ္း  ၈၁၄၆-ဦးခန္႕ ရိွသည္။ ၁၉၁၄-ခုႏွစ္တြင္ ျမစ္ၾကီးနားေျမာက္ဖက္ရိွ ေဒသမ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္မႈနယ္ေျမမ်ား အျဖစ္သတ္မွတ္ကာ ပူတာအိုခရိုင္ကို ဖဲြ႕စည္းသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈနယ္ေျမမ်ား သတ္မွတ္လိုက္သည္ႏွင့္ တျပိဳင္နက္ အခြန္ေတာ္ ေကာက္ခံျခင္း၊ ေက်းရြာအၾကီးအကဲမ်ားအား ခန္႕စာ ေပးအပ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ တခ်ဳိ႕ေက်းရြာလူၾကီးမ်ား လက္တြင္ရိွေနေသာ တရုပ္အစိုးရ၏ သူၾကီးခန္႕စာမ်ားကိုလည္း သိမ္းဆည္းၾကရသည္။ အစီရင္ခံစာ အဆိုအရ-

            သူၾကီးမ်ားကို ပူတာအိုနယ္ပိုင္က ခန္႕စာ (၂၄)ေစာင္၊ ေကာင္လူးနယ္ပိုင္က ခန္႕စာ (၂၃၁)ေစာင္ ထုတ္ေပး ခဲ့သည္။ နယ္နမိတ္အနီးမွ အခ်ိဳ႕ေသာ ေက်းရြာလူၾကီးမ်ား ရရိွထားေသာ တရုပ္တို႕၏ ခန္႕စာမ်ားကို မစၥတာဘားနတ္ႏွင့္ မစၥတာလီးယိုနတ္တို႕က သိမ္းဆည္းခဲ့သည္။

            ထို႕ေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ေျမာက္ဖ်ား နယ္နမိတ္ကို ၁၉၁၄-ခုႏွစ္သို႕ ေရာက္မွ အျပီးအပိုင္ သိမ္းသြင္းႏိုင္ခဲ့သည္။ ျဗိတိသွ်အစိုးရ ဘုရင္ခံက ခႏၱီးေစာ္ဘြားမ်ားကို ဆာနဒ့္(SHNAD)ေခၚ စာခၽြန္လႊာမ်ား ေပးအပ္၍ ေစာ္ဘြားမ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္အသိအမွတ္ ျပဳခဲ့သည္။

Source: (Volume-2, sept; 1969) Union of Burma Journal of Literary and Social Sciences

            ဦးတင္ေမာင္ရင္(သမိုင္းဌာန၊ ေမာ္လျမိဳင္ေကာလိပ္)

 

     MOGAUNG EXPRESS မွျပန္လည္မွ်ေ၀ေပးပါသည္။